یکه‌زارع: مذاکرات خودرویی شبیه به مذاکرات هسته‌ای برای مردم بااهمیت بود، کیفیت پایین و خسته کنندگی خودروهای قدیمی دلایل انتظار مردم برای ورود خودروهای جدید هستند. با موتوتل همراه باشید.

ایران‌خودرو به عنوان از دو خودروساز بزرگ کشورمان، موفق شد مذاکرات خود با شریک قدیمش را به سرانجام برساند.‌خودرو در حالی مذاکرات را به پیش برد که با در نظر گرفتن تجربیات تلخ قبلی در رابطه به قطع همکاری با شرکت فرانسوی پژو، همواره مخالفت‌ها و انتقادهایی نسبت به همکاری‌های جدید دو شرکت مطرح بوده است.

بر همین اساس، مدیرعامل گروه خودروساز، آقای‌زارع اقدام به رونمایی از ده سناریوی تیم مذاکره کننده‌ی کرد. وی با تاکید بر نقاط ضعف موجود در قرارداد قبلی پژو و‌خودرو، چنین گفت که از اشتباهات قبلی در قراردادها، درس‌های لازم را گرفته‌ایم.‌خودرو در سال 95 تقریبا پرخبر بود و سرانجام موفق شد زمینه‌های همکاری‌های مشترک با شرکت پژو را فراهم کند و بدین ترتیب سال 96 را با خبرهای خوبی شروع کند.

آقای یکه‌زارع، مدیرعامل این شرکت در گفتگو‌های صورت گرفته با هیجان خاصی از قراردادهای سال آتی با طراحان و آلمانی خبر می‌دهد که می‌تواند نویدبخش خودروساز شدن این شرکت بزرگ ایرانی باشد.

با در نظر گرفتن این که در سال جاری به تیراژ هدف رسیده‌اید، آیا در سال آینده،‌ترکیب تیراژ خودروهای داخلی و هدف‌گذاری‌های صورت گرفته با سبد فعلی برنامه‌ریزی‌شده را تغییر خواهید داد؟

تولید در هر سال، اصولا تعریف خاص خود را دارد. بخش تولید در سال‌های 92 و 93 بدین گونه بود که بدون توجه به شرایط بازار به تولید می‌پرداختیم و پس از آن اقدام به بازاریابی و فروش تولیدات می‌کردیم. اما ما این طرز تفکر را تغییر دادیم و در حال حاضر روند به صورتی است که تعداد محصولات تولیدی به وسیله‌ی فروش مشخص می‌شود. موضوع، خوشبختانه تا کنون استمرار داشته است. ضمن اینکه با توجه به افزایش تولید و همین طور کیفیت، در جهتی حرکت کرده‌ایم که خودروهای زیان‌بار جایی در سبد تولید ما نداشته باشند. بر این اساس، ما امسال فرمول (1395 + 650 هزار) را در نظر گرفته‌ایم تا تولید سال 95 بر اساس آن مشخص شود. البته تولید بیشتر از این هم در گذشته در ایران‌خودرو محقق شده است. شاید برایتان جالب باشد که بدانید در انتهای سال، مجموع تولید در کف کارخانه ممکن است در حدود 1000 تا 2000 دستگاه باشد که تولید انجام‌شده در‌یک روز است. ما در تلاش هستیم برای هر سال، تولید متناسب با همان سال را داشته باشیم، چرا که صنعت خودرو کاملا با وضعیت سیاسی و اقتصادی جامعه پیوند خورده است.

از نظر شما، دلیلی که باعث شد ایران‌خودرو بتواند با وجود حواشی فراوان موفق شود قرارداد جدید با پژو برای ایجاد شرکت مشترک را نهایی کند، چه بود؟ آیا این موضوع مربوط به عزم درون گروه ایران‌خودرو بود‌ این که حمایت‌های وزارت صنعت و معدن موجب این اتفاق شد؟

شکی نیست که وزارت صنعت همواره حامی اقدامات خوب بوده است. جدای از بحث سیاست‌گذاری می‌توان گفت ماهیت کاری این نهاد بر همین اساس است. منتقدان قرارداد با پژو از تیپ‌های مختلف بودند که حتی افراد دلسوز را هم شامل می‌شد. حتی بنده نیز به عنوان مدیرعامل شرکت ایران‌خودرو از منتقدان قرارداد قبلی این شرکت با شرکت پژو بودم، با این حال این موضوع دلیل نمی‌شود که چون در گذشته شاهد چنین قراردادی بوده‌ایم، اصل مذاکرات را در حال حاضر زیر سوال ببریم. ممکن است در گذشته کار ضعیفی وجود داشته است. فکر می‌کنم بسیاری از دلسوزانی که معترض قرارداد با شرکت پژو بودند از این دسته باشند. که تنها در کشور خودمان تولید کنیم و شمار زیادی از خودرو را در همین جا بفروشیم. نشان می‌دهد که فروش پژو در بازار کشورمان 23 درصد از فروش این شرکت را شامل می‌شده، رقم درحالی خودروسازان بر سر رقم‌هایی مانند 4 تا 5 درصد با هم به رقابت می‌کنند، بسیار بزرگ است. در‌یک مقطع از زمان هم تحریم رخ داد. به اعتقاد من منافع ملی باید در اولویت باشند و نباید به مسائل سیاسی نگاه کرد.

شما دلایل پیشبرد موفقان مذاکره‌ها و به سرانجام رساندن آن‌ها را چه چیزهایی می‌دانید؟

یک تیم با حدود 50 نفر از افراد تشکیل شده بود، از میان آن‌ها 16 نفر از افراد اصلی بودند، در میان آن‌ها نیز 6 تن در مرکزیت قرار داشتند که به صورت بسیار حرفه‌ای و تخصصی بر روی مذاکرات کار می‌کردند و مسائل مربوط به آن را پیش می‌بردند. در کنار آن، راهنمایی‌ها و حمایت‌های وزارت خانه نیز مهم بود. خوب در مورد این قرارداد این بود که بستر آن همزمان با برجام بسته شد. مسئله‌ی دیگر، اقتدار در برخورد ایران‌خودرو با شرکت پژو بود که نقش زیادی داشت. متأسفانه در گذشته ما به هر دلیلی کمتر با سطوح بالای پژو-سیتروئن به مذاکره می‌پرداختیم. اولین روزی که می‌خواستم به کشور فرانسه بروم (قبل از برجام) اولین شرط ما این بود که با نفر اول مدیرعامل PSA حرف بزنیم. حدود 10 الی 12 سال بود که مدیران ایران‌خودرو با مدیران PSA مذاکره نکرده بودند. ولی ما این کار را انجام دادیم و مذاکرات با نفر اول انجام شد. موضوع که لایه‌های پایین بخواهند به مذاکره بپردازند و این که چگونه مفاد این گفتگوهای را به لایه‌های بالاتر منتقل کنند، خود داستان و فرمول‌های خاصی دارد. بر این اساس یکی از دلایل موفقیت ما این بود که با نفر اول این شرکت مذاکره کردیم.

مورد دوم این که، شرکت پژو دارای نقاط قوتى بود که ما آن‌ها را به نقاط قوت خود تبدیل کردیم. در مذاکرات قاعدتا طرف‌های روبه‌رو سعی دارند بیش‌ترین منافع را داشته باشند. در صورتی که بخواهم این موضوع را از دیدگاه مدیریتی عنوان کنم، مذاکره کننده‌ی خارجی که در مقابل شما است، از هر جنبه‌ی اقتصادی، سیاسی یا هر چیز دیگری در هنگام مذاکره، ده سناریو در ذهن دارد و این موارد برای او مشخص است. اول از همه این که می‌خواهد بیش‌ترین منفعت را ببرد و سناریو‌ی دهم او هم این است که حداقل منافع خودش را داشته باشد.  

این امر به این موضوع بستگی دارد که مذاکره کننده‌ی مقابل چقدر قوی باشد و در از این سناریو‌ها قرار بگیرد. با همه‌ی این‌ها قرارداد خوبی منعقد شد. البته به این‌گونه نیست که چون قرارداد‌های خوبی منعقد شد، حتماً اتفاقات خوبی هم پیش خواهد آمد. خوب، قرارداد خوب است. اما موضوع مهم در این جا، اجرای خوب آن است، که این قرارداد خوب را به صورت اجرا کنید. ممکن است یک قرارداد خوب باشد اما در برخی زمینه‌ها بد اجرا شود و نتیجه‌ی آن هم رخدادهای خوبی نباشد. زمانی که قراردادی بسته می‌شود، طرف قرارداد ممکن است یک چیز را امضا کند اما در درون خود افکار دیگری دارد. از سوی دیگر، طرف مقابل هم افکار خاص خود را دارد. جنگیدن بر سر این منافع که به آن 50 -50 برد-برد می‌گویند. امکان وجود دارد که از 50 درصد بیشتر باشد و بیشتر به یک سو برود که این موضع به توانمندی‌های از طرفین بستگی دارد.

شما قبل از این بارها این موضع را اعلام کرده‌اید که شرکت پژو تنها شریک شرکت ایران‌خودرو نیست؟ آیا مذاکره‌ها با شرکت‌های خودروسازی دیگر هم نتیجه‌ای داشته است؟

قرارداد ما با پژو، تنها یک قرارداد تولید مشترک نیست، بلکه به این صورت است که این قرارداد شامل یک قرارداد اصلی و حدود 17 تا 18 قرارداد فرعی است. فرعی هم به بخش‌های خدمات پس از فروش و صادرات مربوط است که هر کدام دارای قرارداد‌های مربوط به خود است. در سال آینده شاهد تولید پژو 2008 خواهیم بود، پس از آن تولید پژو 301 را داریم و متعاقباً پژو 208 راهی بازار خواهد شد.

البته با بنز و دیگر خودروهای تجاری هم قراردادی امضا خواهد شد. قرارداد مربوط به بنز، هم در زمینه‌ی تولید و هم در زمینه‌ی واردات منعقد شده است. قراردادهای تجاری دیگری هم به زودی بسته می‌شود. چون ما در آن جا یک شرکت مشترک و یک جوینت‌ونچر داریم، در واقع یعنی دو شرکت داریم که یکی از آن‌ها مربوط به تولید خودرو و دیگری مربوط به فروش و خدمات پس از فروش خواهد بود. در زمینه‌ی حوزه‌ی سواری نیز، شرکت ستاره‌ی ایران قبلا قراردادی با شرکت بنز داشته است که البته به صورت انحصاری نبوده است. اما هم‌اینک این قرارداد به صورت کاملا انحصاری است و تولید و واردات خودرو بر اساس آن انحصاری است. برای تولید، خودروهایی در حال بررسی هستند که اسمارت نیز جزء محصولاتی است که امکان دارد در این سبد قرار بگیرد. بنز از شریکان قدیمی‌خودرو است و این شراکت هم چنان ادامه دارد.

در مورد شرکت فیات هم، ما همکاری‌های بسیار خوبی با آن‌ها داشته‌ایم. واقعیت این است که مناسبات صنعتی و یا حتی موضوعات سیاسی هر کدامشان در هر کشوری، تعریف خاص خود را دارند. خودروی فرانسوی در اروپا دارای یک تعریف است، و آلمان هر کدام می‌تواند تعریف خاص خود را داشته باشند و کشورهای اسکاندیناوی نیز تعاریف خود را داشته باشند. بر این اساس در بحث مقایسه‌ی این دو، امکان دارد در مقایسه با شرکت‌هایی که حضور دارند، در جایگاه پایین‌تری نباشند، اما شما قادر نباشید آن‌ها را با بنز قیاس کنید. کاری که ما در ایران با فیات داشتیم، از این فراتر بود اما در حال حاضر به صورت مسکوت باقی مانده است.

شما چه پیش‌بینی‌ای برای قیمت خودروهایی که به بازار راه می‌یابند دارید؟ آیا آن‌ها هم مشکلی مانند خودروی ال 90 خواهند داشت که قیمت آن از سقف پیش‌بینی‌شده فراتر رفت؟

عرضه‌ی خودرو‌ها با همین قیمتی خواهد بود که اعلام کرده‌ایم. عموما این‌گونه بوده است و قیمت اعلام‌شده کمتر هم شده است.

آیا این امکان وجود دارد که قیمت کمتر شود؟

‌این موضوع به قیمت ارز بستگی دارد، بر اساس پیش‌بینی‌های ما، استقبال زیادی از پژو 2008 صورت می‌گیرد، که باید به مدیریت آن بپردازیم.

آیا قطعه سازان توانسته‌اند برای تامین قطعات خودروهای جدید، خطوط تولید را به‌روز کنند؟ آیا پشتوانه‌ی مالی دارند که قادر باشند خود را به‌روز کنند؟ پس از قرارداد ایران‌خودرو به نظر می‌رسید، قطعه سازان دچار یک سری نگرانی‌ها شده‌اند.

نگرانی‌های قطعه‌سازان کاملا به جا است. تا کنون در زمینه قطعه‌سازی، سرمایه‌گذاری‌های بسیاری صورت گرفته است. سرمایه‌گذاری‌های صورت گرفته به سال‌های گذشته مربوط است با دوران فعلی فرق می‌کند. دولت باید به قطعه سازان کمک کند تا بتوانند ماشین‌آلات نوین خریداری کنند و رشد کنند و همگام با رشد خودرو به پیش روند. من حس می‌کنم، خودروسازانی که نتوانند به‌روز شوند، به شکست محکوم خواهند شد و از چرخه‌ی تولید بیرون می‌روند. به علاوه برای صنعت خودرو اتفاقات دیگری هم خواهد افتاد، که باید قطعه‌سازان همدیگر را پیدا کنند و با یکدیگر ادغام شوند و شرکت‌های مشترکی را ایجاد کنند. چرا که فعالیت‌های انفرادی قطعه‌سازان مقاومت آن‌ها در برابر رخداد‌ها را شدیدا کم می‌کند و این موضوعی است که لازم است در صنعت قطعه‌سازی رخ بدهد. به جای آن که ساپکو مجبور باشد با تمامی قطعه‌سازان قرارداد ببندد، تنها با 10 قطعه‌ساز قرارداد داشته باشد و این 10 شرکت با سایر قطعه سازان کوچک تعامل داشته باشند، بنابراین قطعه‌سازان باید به یک مجموعه‌ی بزرگ تبدیل شوند.

چه اقداماتی برای واگذاری شرکت‌های زیرمجموعه صورت گرفته است؟ شما اعلام کرده بودید که تعداد 28 شرکت از زیرمجموعه‌های شرکت ایران‌خودرو واگذار شوند؟

اگر قرار بود ایران‌خودرو را تأسیس کنم، شرکتی شامل خط رنگ، خط مونتاژ و بدنه ایجاد می‌کردم که دارای هیچ شرکت دیگری نباشد. تلاش می‌کردم سایر خدمات را از بخش خصوصی بگیرم. موضوع سبب به وجود آمدن اشتغال زیادی خواهد شد علاوه بر این که باعث می‌شود بسیاری از نخبه‌های دانشگاهی درصدد ایجاد شرکت باشند. قصد داریم شرکت‌ها را به فروش برسانیم اما باید برای آن‌ها مشتری پیدا شود. باید به سمتی برویم و سیاست‌ها به صورتی باشد که کسی که صاحب پول است، پول خود را در بخش تولید صرف کند و این پول نباید به صورت غیر مولد باشد. بر همین اساس، فعالیت تولید در‌ایران از سخت‌ترین کارها است. از گرفتن مجوز تا تهیه‌ی زمین و سعی و تلاش در این حوزه سبب شده که سرمایه‌گذاران از بخش تولید فراری باشند. در چنین فضایی فروش شرکت‌ها سخت است اما ما نیز تلاش می‌کنیم تا شرکت‌ها سود ده باشند. شرکت‌های نامدار در این زمینه، شرکت فنرسازی خاور است که با فروش آن در بورس موافقت شد. شرکت‌های ایران‌خودرو باید فروخته شوند و این شرکت بزرگ به مرور سبک‌تر و سبک‌تر شود.

شما اخیرا برای چندمین بار اقدام به فروش سهام پارسیان کرده‌اید، آیا این فروش قطعی است یا باز هم برای گزارش عملکرد در سال 95 و تحریک بازار سهام انجام شده است؟

بسیاری از افراد می‌گویند که علت وارد شدن ایران‌خودرو به فعالیت‌های بانکداری چیست؟‌خودرو به فعالیت‌های بانکداری وارد نشده است بلکه خودش بانک پارسیان را تأسیس کرده است. علاوه بر این می‌گویند که چرا سهام بانک پارسیان را خریده است. ما سهام این بانک را خریداری نکرده‌ایم، بلکه مؤسس آن هستیم. هم‌اینک نیز اگر زمانی یک مشتری خیلی خوب پیدا شود، ایران‌خودرو حاضر است بانکداری را ترک کند. البته این موضوع را در نظر بگیرید که با بزرگ‌تر شدن فعالیت‌های ایران‌خودرو در ده سال آینده، فعالیت‌ها به قدری زیاد شوند که ممکن است ما نیازمند متمرکز کردن منابع مالی خود شویم و لازم باشد بانکی تأسیس کنیم، ممکن است در آن شرایط فروش بانک پارسیان مورد سوال واقع شود اما در وضعیت کنونی حاضریم این بانک را واگذار کنیم اما هنوز مشتری مناسب پیدا نکرده‌ایم.

بعد از تولید رانا قرار شد آن را به چین صادر کنید، اما چرا چنین اتفاقی نیفتاد و اکنون چینی‌ها هستند که به ایران می‌آیند؟

صادرات خودروی رانا به کشور چین از ابتدا مطرح نبود بلکه قرار بود ما سمند را به یکی از شرکت‌ها صادر کنیم. چند مورد نمونه هم به آن جا ارائه کردیم، به هر حال اگر در آن مقطع زمانی از من می‌پرسیدید می‌گفتم که اتفاق نمی‌افتد.

رانا می‌توانست حدود دو سال سریع‌تر به بازار بیاید. خودروهایی که پیش از ما به بازار راه می‌یافتند، از نظر کیفی دارای اشکال بودند و این موضع باعث بدبینی مردم نسبت به این خودرو شد. البته در حال حاضر، طرز نگاه به این خودرو فرق کرده است. رانا و دنا از جمله باکیفیت‌ترین خودروهای تولیدشده در داخل کشور هستند. البته منظور ما از تولید داخل، امثال سوزوکی نیست، بلکه خودروهایی را مد نظر داریم که برند آن‌ها در اختیار ایران‌خودرو است. لذا مشتریان از خودروی دنا راضی هستند و به دنبال نسخه‌ی دنده اتوماتیک این خودرو هستند. به یاد دارم که زمانی در سال 91 و 92 عیب‌های خودروی رانا خیلی زیاد بود اما اکنون تنها 18 خودرو از هر 100 خودروی رانا در کمتر از پیمایش 10 هزار کیلومتر به تعمیرگاه مراجعه می‌کنند. به همین دلیل، ما ضمانت‌نامه‌ی این خودرو را از 40 به 60 هزار کیلومتر و از 2 به 3 سال تغییر دارد، و حتی ممکن است بر اساس برنامه‌ای آن را تا 5 سال هم افزایش دهیم.

در سال 94، برای تسهیلات خرید خودروی صفر چقدر دریافت کردید؟

برخی فکر می‌کنند دولت کمک بسیار زیادی به ما کرده است. درست است که دولت به ما کمک کرد، اما مبلغ آن تنها به میزان 10 روز از فروش ما بود و در حدود نهصد میلیارد تومان بود.

برنامه شما برای این خودرو به صورت خاص تا کنون چه بوده است و در آینده به چه صورت خواهد بود؟

از اولین روزی که به ایران‌خودرو آمدم یک برنامه برای تیمی که در این کارخانه کار می‌کند، از کارگران خط تولید گرفته تا مهندسین و مدیران این شرکت در نظر گرفته بودم. ما باید از یک تولیدکننده‌ی خودرو به یک خودروساز تبدیل شویم. از ابتدا پیگیر این موضوع بودم و اطمینان داشته باشید این موضوع محقق خواهد شد و کشورمان به جایگاه خوبی در میان خودروسازی‌های جهان خواهد رسید. اگر نتوانیم به توانمندی‌های برند خودمان تکیه کنیم، خودروسازان خارجی رویه‌ی خود را تغییر خواهند داد. آن‌ها به دنبال منافع خود هستند. بر این اساس تکیه کردن به برند خود باید از اولویت‌های ما باشد. قرارداد کنسرسیوم به منظور طراحی و تولید پلتفرم بین شرکت‌های گوناگون خارجی (مثل ایتالیا و آلمان) و ایران‌خودرو امضا شود. قرارداد در حوزه‌های طراحی، تولید اکسل، گیربکس و موتور است.

در سمت مدیرعامل گروه ایران‌خودرو احساس من این است که این قرارداد بهترین اتفاقی این که می‌توانست برای صنعت خودرویی ایران بیفتد. ایران‌خودرو می‌تواند در طول 10 سال به وسیله‌ی 2 پلتفرم به تولید 20 محصول بپردازد. بی‌شک ایران با این قرارداد یک خودروساز خواهد شد و با تولید چنین محصولاتی جهش صادرات خواهیم داشت. موضوعی که یک موفقیت بسیار بزرگ است.