موتوتل 
بازار خودروهای تجاری چگونه تقسیم شده است؟
اتهام زیان‌دهی شرکت‌های خودروساز ایرانی این روزها بر دوش تجاری‌سازان افتاده است، این در حالی است که کارشناسان برای دوران پسابرجام دو مسیر برای تولیدکنندگان خودروهای تجاری پیش‌بینی می‌کنند. با موتوتل همراه باشید. هرچند پس از برجام و لغو تحریم‌ها برخی از شرکت‌های نامدار جهانی برای حضور در بازار کشورمان اعلام آمادگی کردند و با این که خط تولید اولین محصول پسابرجامی خودرو، چند روز پیش افتتاح شد اما همچنان نمی‌توان برای خودروهای تجاری آینده‌ی روشنی را متصور شد. با این وجود به نظر می‌رسد شرکت‌های تجاری داخلی با هدف خارج شدن از ورشکستگی و رکود و همین طور رهایی از آنچه به عنوان عامل زیان‌دهی شرکت‌های آن‌ها نامیده می‌شود، راه چاره‌ای به جز ایجاد مشارکت‌های خارجی ندارند. در چنین شرایطی با این که با امضا شدن توافق هسته‌ای بین ایران و کشورهای 5+1، یک سری توافقات با شرکت‌های ولوو، اسکانیا و بنز به منظور تولید خودروهای تجاری صورت گرفته است اما همچنان خبری از امضای این قراردادها نیست. در این بین شرکت‌هایی مانند سایپادیزل و ایران‌خودرو دیزل به عنوان شرکت‌هایی که ظرفیت بالایی برای تولید دارند، به علت شرایط رکودی کشور با مشکلاتی در تولید روبرو شده‌اند. علاوه بر این به این علت که نقدینگی یکی از چالش‌های همیشگی این شرکت‌ها شده است، شکل نگرفتن مشارکت‌ها پس از برجام باعث شده این شرکت‌ها در ایجاد تغییر در وضعیت خود ناتوان باقی بمانند. این در حالی است که حتی شماری ز مدیران برخی از شرکت‌های خودروسازی نیمه‌دولتی خبر از زیان‌دهی و ورشکستگی شرکت‌هایشان داده‌اند. در وضعیت فعلی که برخی از کارشناسان اعتقاددارند به خاطر برجام و همین طور احتمال ورود سرمایه‌های خارجی به حوزه‌ی تولید خودروهای تجاری، می‌توانیم منتظر تغییر در وضعیت عرضه‌ی شرکت‌ها باشیم، اما وضعیت کسب‌وکار این شرکت‌ها هم چنان بدون تغییر خاصی باقی مانده است. کارشناسان بر همین اساس بر این موضوع تاکید دارند که در زمینه‌ی تولید خودروهای تجاری، باید دو موضوع را مورد بررسی قرار دهیم، اول عرضه‌ی این خودروها در شرایط استاندارد و دوم تقاضای مورد نیاز برای این محصولات. از این رو، علاوه بر این که اهمیت مشارکت خودروسازان تجاری برای بالا رفتن کیفیت محصولات در این بخش بسیار زیاد به نظر می‌رسد، لازم است زمینه‌های لازم برای افزایش تقاضای بازار برای محصولات تولیدی این شرکت‌ها نیز فراهم شود. به همین دلیل توصیه می‌شود به خاطر گران‌قیمت بودن این خودروها، تسهیلات مالی لازم برای خرید آن‌ها و فراهم کردن بستر مناسب برای افزایش تقاضا برای این محصولات از مد نظر قرار بگیرد.
مروری بر بازار خودروهای تجاری
بر اساس آمار منتشرشده در مورد سهم بازار شماری از خودروهای داخلی تجاری در 11 ماه نخست سال 95، شرکت‌های سایپادیزل و ایران‌خودرو دیزل به عنوان دو شرکت خودروسازی بزرگ در کشورمان موفق شده‌اند سهم 25.9 درصدی از تولید خودروهای تجاری کشور را به خود اختصاص دهند. این در حالی است که واردکنندگان در کنار تولیدکنندگان تجاری خصوصی، دارای سهم 74 درصدی از بازار فروش خودروهای تجاری هستند. این آمار نشان می‌دهد، خودروسازان نیمه‌دولتی ایرانی در زمینه‌ی تولید خودروهای تجاری به اندازه‌ی تولید خودروهای سواری از انحصار برخوردار نیستند. علاوه بر این، این آمار نشان می‌دهد، تولیدکنندگان بخش خصوصی با مالکیت 66.7 درصد از سهم، صدرنشین هستند، ایران‌خودرو دیزل با مالکیت 13.4 درصدی در جایگاه دوم قرار دارد و پس از آن سایپادیزل با سهمی 12.5 درصدی در مقام سوم ایستاده است. واردکنندگان نیز دارای سهمی 7.2 درصدی از بازار خودروهای تجاری هستند.
از طرف دیگر اگر سهم این بازار را از ابتدای سال تا پایان ماه بهمن از نظر ارزش خودروهای تجاری مورد بررسی قرار دهیم، شاهد سلطه‌ی بی‌چون و چرای تولیدکنندگان بخش خصوصی در آن هستیم. این تولیدکنندگان با در اختیار داشتن 63.4 درصد از سهم بازار در رتبه‌ی اول جای گرفته‌اند. بر طبق این آمار، تولیدکنندگان بخش خصوصی موفق شده‌اند از فروش محصولات خود در این بخش به درآمدی 2 هزار و 3 میلیارد تومانی دست پیدا کنند. بعد از آن‌ها شرکت ایران‌خودرو دیزل با در اختیار داشتن سهمی 16.5 درصدی از سهم ارزشی این بازار موفق شده 521 میلیارد تومان از این محل درآمد کسب کند و در جایگاه دوم قرار بگیرد. در این بین، شرکت سایپادیزل هم با داشتن سهمی 11.7 درصدی در سومین مکان قرار دارد، این شرکت به درآمدی 369 میلیارد تومانی در این بخش دست یافته است. پس از آن، واردکنندگان قرارگرفته‌اند که با کسب درآمد 268 میلیارد تومانی توانسته‌اند سهم 8.5 درصدی از بازار مورد بحث را به دست آورند.
علی‌رغم این که تولیدکنندگان بخش خصوصی 66.7 درصد از سهم بازار خودروهای تجاری را از ابتدای فروردین تا انتهای بهمن‌ماه به خود تخصیص داده‌اند اما بررسی روند‌های ماهیانه نشان می‌دهد سهم بازار در این مدت دچار افت و خیزهای زیادی شده است. به هر حال این بخش همچنان در رتبه‌ی نخست قرار گرفته است. سهم بازار تولیدکنندگان خصوصی در ماه فروردین 75 درصد بوده است ولی در آخر ماه اردیبهشت به 70 درصد رسیده است. این روند نزولی در ماه خرداد هم ادامه داشته، و سهم این بخش را به 67 درصد رسانده است، اما در ماه تیر باز هم شاهد صعود سهم این بخش و رسیدن به سهم 71.3 درصدی هستیم، با این حال باز هم در ماه مرداد روند نزولی باعث شد، سهم این بخش به 67.3 درصد برسد، این افت در ماه‌های بعدی نیز ادامه یافت و باعث شد سهم بخش خصوصی در شهریور، مهر و آبان به ترتیب 65.8، 64.1 و 63.5 باشد. با این که شاهد رشد 0.2 درصدی سهم این بخش در ماه آذر هستیم اما این مقدار بسیار ناچیز است. در ماه دی نیز سهم این بخش به 63.7 درصد رسید، تجاری‌سازان متعلق به بخش خصوص در ماه بهمن امسال، 63.7 درصد از سهم بازار را در اختیار داشتند. به هر حال بررسی مربوط به عملکرد ماهانه‌ی تولید خودروهای تجاری در این بخش نشان می‌دهد که بازار این بخش از اول سال تا انتهای ماه بهمن دچار افت 12.3 درصدی شده است.
سهم بخش خصوصی از این بازار چقدر است؟
بر اساس آمار، شرکت ایران‌خودرو دیزل از ابتدای فروردین تا آخر بهمن‌ماه توانسته پس از تولیدکننده‌های بخش خصوصی سهمی 13.4 درصدی از بازار به دست آورد. با این که این شرکت در جایگاه دوم از نظر تجاری‌سازی قرار گرفته است اما روند تولید ماهیانه‌ی این شرکت هم دچار نوسان بوده است. به هر حال این شرکت با صعودی 10 درصدی موفق شد در اردیبهشت‌ماه سهم خود از بازار را به 18 درصد برساند. با این وجود سهم ایران‌خودرو دیزل در ماه خرداد به 15 درصد رسید و در تیرماه 95 تا 12.5 درصد دچار افت شد. در ماه مرداد آمار این شرکت با یک درصد افزایش به 13.5 درصد رسید اما در شهریور دچار افت 2.1 درصدی شد و سهم آن به 11.4 درصد رسید. در ادامه نیز سهم بازار این شرکت در ماه‌های مهر، آبان، آذر، دی و بهمن به ترتیب به 12.7 درصد، 13.3 درصد، 13.2 درصد، 15 درصد و 15.2 درصد رسید که روندی افزایشی داشت.
در مجموع می‌توان گفت سهم بازار این شرکت از ابتدای سال تا پایان ماه بهمن امسال با افزایشی 7.2 درصدی روبرو بوده است.
دیگر شرکت بزرگ ایرانی یعنی سایپادیزل هم کار خود در سال 95 را با کسب سهم 12 درصدی در ماه فروردین آغاز کرد. اما سهم آن در ماه اردیبهشت به 8 درصد رسید. البته در خرداد باز هم سهم این شرکت به 12 درصد رسید ولی این افزایش ادامه نیافت و در تیرماه شاهد کاهش سهم این خودروساز به 10.7 درصد بودیم. با این وجود، سهم این شرکت در ماه‌های مرداد تا مهر روندی صعودی داشت، سهم سایپادیزل در مرداد 95، 11 درصد، در شهریور 14.2 درصد و در ماه مهر 14.2 درصد بوده است. در ماه آبان نیز شاهد 0.1 درصد رشد بود و به 14.1 درصد رسید. در ماه‌های آذر و دی نیز سهم این شرکت به ترتیب 13.6 و 13.1 درصد بود، اما باز هم در بهمن شاهد رشد سهم این شرکت به 15.1 درصد بودیم. در مجموع می‌توان گفت سهم این شرکت از ابتدای سال 95 تا آخر بهمن آن، دارای افزایشی 3.1 درصدی بوده است. در این میان، نکته‌ی مهمی که در این آمار 11 ماهه مشهود است، کاهش سهم آبی‌ها و نارنجی‌های جاده‌ی مخصوص است.
این نزولی بودن روند برای شرکت‌های مذکور در شرایطی است که ظرفیت هر دوی این خودروسازان برای تولید خودروهای تجاری بسیار بالا است و به نظر می‌رسد که این ظرفیت بالا حتی در دوران پساتحریم نیز توان فعال شدن نداشته است. نکته‌ی مهم دیگر افزایش رشد در تولید و فروش محصولات تولیدکنندگان خصوصی و افزایش سهم این بخش به صورت همزمان است. البته این‌طور به نظر می‌رسد که شرکت‌های خصوصی به این دلیلی موفق شده‌اند سهم خود را در بازار افزایش دهند که در بازار شاهد شمار زیادی از این بازیگران هستیم و همین موضوع باعث شده مجموع سهم آن‌ها رقم بالایی شود. بر این اساس اگر آمار شرکت‌های خصوصی به صورت تکی با شرکت‌های سایپادیزل و ایران‌خودرو دیزل مقایسه می‌شد، سهم بیشتر، از آن شرکت‌های دولتی بود. دومین نکته‌ی مورد توجه در این آمار بالا بودن سهم بازار تولیدکنندگان بخش خصوصی از نظر تعدادی است که این موضوع به خاطر واردات CBU است. این شرکت‌ها در حالی بخش زیادی از نیاز خود را از طریق CBU وارد کشور کرده‌اند که شرکت‌های ایرانی در زمینه‌ی تولید محصولات خود تلاش می‌کنند داخلی سازی محصولات را 30 تا 40 درصد رعایت کنند.
کارشناسان درعین‌حال بر این موضوع تاکید دارند که بررسی چالش تولید تجاری‌سازان در داخل کشور هم در بخش عرضه و هم در بخش تقاضا لازم است. در این میان در کنار مسائل مربوط به نقدینگی که گریبان‌گیر تجاری‌سازان است و همین طور اشباع بازار داخلی به سبب ورود خودروهای تجاری از چین، کاهش عملیات عمرانی در داخل کشور و کاهش تقاضا به خاطر نامساعد بودن فضای کسب‌وکار بازار این خودروها را تحت تأثیر قرار داده است.
کارشناس صنعت خودرو، آقای حسن کریمی سنجری در خصوص این موضوع ضمن اشاره بر رکود حاکم بر بازار خودروهای تجاری، بر این موضوع تاکید کرد که تولیدکنندگان خودروهای تجاری با مشکلات زیادی مواجه هستند، وی توضیح می‌دهد: از جمله این مشکلات می‌توان به مسائلی مانند کمبود نقدینگی و زیاد بودن تعداد بازیگران در این بخش اشاره کرد. کریمی با اشاره به این موضوع که برای عرضه کردن خودروهای سنگین در بخش تقاضا با مشکل مواجه هستیم، خاطرنشان کرد: در این بازار با مشکل عدم تعادل در عرضه نسبت به تقاضا روبرو هستیم. به این دلیل که مشکل تقاضا در این بازار وجود دارد، بخش زیادی از شرکت‌ها فقط بر روی کاغذ وجود دارند و به طور عملی به فرآیند تولید وارد نشده‌اند چرا که وارد شدن به این بخش از نظر اقتصادی ارزش نداشته است. کریمی سنجری ضمن اشاره به این که در بازار مربوط به خودروهای تجاری شاهد مشتریانی هستیم که خودرو برای آن‌ها به جای یک وسیله‌ی شخصی تبدیل به یک ابزار برای کسب درآمد شده است، افزود: به سبب این که بازار مربوط به خودروهای تجاری با درصد بهره‌برداری از آن‌ها در بازار ارتباط مستقیم دارد، کم شدن فعالیت‌های حمل و نقلی و عمرانی به علت مشکلات نشات گرفته از فضای سیاسی و اقتصادی بر بازار خودروهای تجاری اثری جدی گذاشته است.
افزایش سهم تجاری‌های وارداتی
اگر روند ماهانه خودروهای تجاری وارداتی را از نظر سهم بازار بررسی کنیم، خواهیم دید که این روند در 11 ماه اول امسال دارای رشد بوده است. به گونه‌ای که از ابتدای سال تا آخر ماه بهمن امسال، عملکرد این بخش افزایشی 2.1 درصدی داشته است. با این که سهم 5 درصدی ماه فروردین در اردیبهشت به 4 درصد رسیده ولی این بخش در طول ماه‌های خرداد و تیر دارای سهم 5 درصدی و در ماه مرداد به سهم 8 درصدی رسید. روند صعودی این بخش تا ماه آذر ادامه یافت؛ به طوری که واردکنندگان تجاری در ماه شهریور به سهم 8.6 درصدی، در مهر 9 درصدی و در آبان 9.1 درصدی و آذر 9.5 درصدی دست یافت. با این حال، در دی‌ماه سهم این بخش دچار کاهش 1 درصدی شد و به 8.5 درصد رسید و در ماه بهمن هم به 7 درصد رسید.
اقتصاد آنلاین 
چرخان 
خودرو بانک 
تا کنون هیچ دیدگاهی ثبت نشده است.
اولین نفری باشید که در مورد این موضوع نظر می دهد.