14 مولفه اثرگذار بر قیمت خودروهای وارداتی

جهت پاسخ گویی به این سوال، عوامل تاثیر گذار بر قیمت خودروهای وارداتی به ایران را بررسی می‌کنیم. طبق قوانین تعیین قیمت فروش محصولات وارداتی که از جانب وزارت صنعت، معدن و تجارت تهیه شده است و سازمان حمایت حقوق مصرف‌کنندگان و تولید‌کنندگان آن را در اول اسفند سال 1393 به نمایندگی‌های واردکننده خودرو ابلاغ کرد، مولفه های زیادی در قیمت خودروهای وارداتی دخالت دارد؛ در حالی که اکثرا بر این تصورند که تاثیرگذارترین عامل در گران تمام شدن خودروهای وارداتی تعرفه ی گمرکی است، اما 14 مولفه مهم هستند که بر قیمت نهایی محصولات وارداتی تاثیر می‌گذارد که هر‌کدام از این موارد تاثیر مستقیمی بر افزایش قیمت خودروهای وارداتی دارد.

 اولین عامل تاثیرگذار ارزش CIF خودرو است؛ CIF به معنی قيمت خودرو، بيمه و كرايه تا بندر مقصد است. فروشنده كالا را هنگامى تحويل میدهد كه كالا در بندر مقصد تخليه شود؛ پس بدین ترتیب واردکننده باید ابتدا ارزش CIF محصول را معیاری برای قیمت قرار دهد. در ایران ملاك رسمي، فهرست قيمت منتشره گمركي است. به زبان ساده تر، در قسمت هزینه‌های خرید خودرو و حمل از مبدا تا گمرک ایران،  و معیار هایی چون قیمت پایه خودرو، قیمت آپشن‌های خودرو، هزینه‌های حمل در کشور تولید کننده، هزینه‌های حمل و نقل تا گمرک ایران و هزینه ی‌ بیمه مجموعا قیمت خودرو در گمرک ایران (CIF) را تشکیل می‌دهند.

بعد از وارد محصول به بندر، فروشنده می بایست هزینه‌های ترخیص خودرو از گمرک را که شامل هزینه بیمه محموله در گمرک، حقوق گمرکی و سود بازرگانی است را پرداخت کند. بدین ترتیب دومین عامل تاثیرگذار بر قیمت خودرو «حقوق گمرکی و سود بازرگانی» است. طبق  قوانین، حقوق گمرکی و سود بازرگانی برای خودروهای وارد شده با در نظر گرفتن پیشرانه ی خودروها فرق دارد؛ طوری‌که مجموع حقوق گمرکی و سود بازرگانی خودروهایی با پیشرانه ی زیر 2 لیتر، 40 درصد و خودروهای با پیشرانه ی بین 2 لیتر تا 2.5  لیتر، 55 درصد تعيين شده ولی در این میان واردات خودروهاي بالاتر از ٢.5 لیتر در حال حاضر به خاطر اینکه به‌عنوان خودروهای لوكس محسوب میشوند ممنوع است.

عامل سوم که موثر است، هزینه ی انبارداری، تخلیه و بارگیری و عوارض بندری است. در این قسمت اگر شرکت واردکننده انبار اختصاصیبرای خود در گمرک داشته باشد، هزینه‌های آن کاهش پیدا می‌کند اما اگر اینگونه نباشد باید هزینه‌های بیشتری را متحمل شود. سپس، واردکننده باید به ترتیب 8 عوارض دیگر را پرداخت کند. مواردی همچون عوارض هلال احمر، عوارض درج شده در بودجه سنواتی و جهت خرید آمبولانس با هزينه ثابت + 5 درصد، هزینه ثبت سفارش، هزینه استاندارد، عوارض وزارت راه و شهرسازی در صورت حمل با ناوگان خارجی، هزینه اسقاط خودروهای فرسوده (تعداد یک تا 4 دستگاه بنا بر حجم موتور) و هزینه بانکی که شامل کارمزد بدون احتساب سود و خسارت تاخیر میشود. این هزینه‌ها مجموعا حدود ۶۰ درصد به قیمت تمام شده خودرو اضافه می‌کنند.

بعد از رد کردن این مرحله، واردکننده باید هزینه‌های پیش آمده در مرحله ی‌ قبل از تحویل دادن خودرو به مشتریان را بپردازد. این هزینه‌ها شامل هزینه خدمات پس از فروش، هزینه‌های انبارداری داخل شرکت و هزینه‌های بازرسی قبل از تحویل خودرو به مشتری است. در این میان PDI شامل حمل‌و‌نقل ترانزیت از گمرک به مرکز PDI، حمل‌و‌نقل و توزیع از مرکز PDI به عاملیت در سطح کشور را شامل می‌شود. بعد از این مرحله، واردکننده باید هزینه شماره‌گذاری خودرو را که حدود ۱۰ درصد هزینه C&F قیمت خرید خودرو + هزینه حمل به ایران را تشکیل می‌دهد، پرداخت کند.

 به‌طور عادی تقریبا هشت درصد هزینه ی  C&F به‌عنوان هزینه‌های عوارض و مالیات شماره‌گذاری از سوی اداره دارایی دریافت می‌شود. یکی دیگر از نکته های مهم و قابل تامل در قیمت خودروهای وارداتی این است که واردکننده بعد از این موارد باید 9 درصد از مالیات ارزش افزوده خودروهای وارداتی را هم به خزانه ی دولت واریز کند که بعد از فروش خودرو از مشتری دریافت می‌کند. بنابراین قیمت تمام شده فروش نقدی به خریداران عبارت است از؛ مبلغ قیمت تمام شده براساس 14 مولفه ذکر شده، به علاوه 7 درصد مبلغ قیمت تمام شده (شامل سایر هزینه‌ها، سود نمایندگی و واردکننده) به‌عنوان سود ناويژه و 3 درصد ارزش CIF خودرو بابت گارانتی و ارائه خدمات پس از فروش است. این در حالی است که در صورت پیش‌فروش کردن یا فروش اقساطی مابه‌التفاوت برابر دستورالعمل مصوب دریافت خواهد شد. بر این اساس برخی از وارد‌کنندگان معتقدند واردات خودرو به کشور از عوارض 100 تا 110 درصدی برخوردار است که در صورت کاهش سود 7درصدی وارد‌کنندگان، نزدیک به 93 تا 103 درصد آن ازسوی دولت دریافت می‌شود با وجود این وارد‌کنندگان معتقدند که بازار خودروهای وارداتی رقابتی است بر این اساس هیچ شرکتی نمی‌تواند در بازار رقابتی سود بیشتری را دریافت کند.

یکی از نکات قابل توجه، ساماندهی واردات خودرو از طریق ورود شرکت‌های مادر به کشور است که نقش مهمی در قیمت خودروهای وارداتی دارد. به گفته مقامات دولتی، از آنجا که نمایندگی‌های رسمی خودروسازان خارجی در زمان تحریم نمی‌توانستند به‌طور مستقیم از خودروسازان خارجی خرید کنند و از تخفیف‌های مربوطه بهره‌مند شوند؛ بنابراین ورود خودرو به کشور به‌صورت غیرمستقیم صورت می‌گرفت که موجب افزایش هزینه آنها شده است. بر این اساس دولت سعی دارد با حذف ورود خودرو توسط شرکت‌های غیر‌مستقیم ضمن نظم‌بخشی به بازار وارداتی‌ها تا حدوی به تعدیل در قیمت خودروهای خارجی نیز بپردازد. هرچند دیدگاه دولت درخصوص ساماندهی بازار وارداتی‌ها قابل‌قبول است، اما هزینه‌ها و عوارض اخذ شده از خودروهای وارداتی نشان از آن دارد که دولت باید بازنگری جدی روی حقوق و عوارض واردات خودرو داشته باشد؛ زیرا هزینه‌های مترتب بر واردات خودرو در نهایت از جیب مشتری است که پرداخت می‌شود.